Wat vooral niet

 

Als je over je naaste te horen krijgt dat deze de diagnose kanker heeft gekregen, gaat er ergens in jou een alarmsignaal af. Dat signaal zegt, ‘dit kan mij ook overkomen!’ De natuurlijke reactie is om daarvan te schrikken en ook om afstand te willen nemen. Overman& Bruntink (2021) geven in hun boek aan vooral niet te reageren volgens de 5 O’s.

​

Mijd adviezen als:
‘Weet je wat goed zou zijn voor jou.... en dan met een oplossing
komen. Je moet een second opinion doen. Je moet optimistisch
blijven. Je moet hoop houden.’
Probeer ook weg te blijven van relativeren door het te vergelijken
met iets nog ergers, Brown (2013) vergelijkt ‘sympathy’ met
‘empathy’.

‘Wat vreselijk wat jou is overkomen, mijn buurvrouw heeft ook borstkanker maar dan in beide borsten.’

‘Ik ben al jaren geleden gestopt met roken, jij zeker niet?’
‘Wat verschrikkelijk zeg jouw ziekte. Weet je wat mij is overkomen... en dan een heel relaas over jezelf.’ ‘Wat zie je er goed uit, je oogt helemaal niet ziek.’

 

Neem nou het verhaal van Marian, zij melde zich voor haar eerste consult bij mij, ze zag er somber uit. Ze vertelde dat ze het niet alleen zwaar had met alle behandelingen, operatie, chemo en bestralingen maar vooral met het gebrek aan steun van haar echtgenoot. Hij bedoelde het goed vertelde ze, hij zei dingen als “dat ze positief moest blijven denken” en “dat de artsen zeiden dat de behandelingen een goede kans van slagen hadden” enzovoorts. Zij voelde zich ondertussen ziek en alleen en juist deze goedbedoelde opmerkingen maakte haar nog somberder. De opbeurend bedoelde woorden van haar man kwamen niet binnen.

Marian lag ondertussen ’s nachts wakker, kon niet slapen van alle zorgen en angsten die zij voelde, bang dat het misschien toch niet goed ging aflopen, angst om haar man en kinderen te moeten achterlaten als de behandelingen toch niet aanslaan.
Frederick (2014) schrijft hierover “Onze ware gevoelens blijven terugkomen, ze blijven aandacht van ons vragen en willen dat er naar ze geluisterd wordt. Dat ligt nu eenmaal in de natuur van gevoelens.”

Als we onze gevoelens onderdrukken, gaan ze niet zomaar weg. Ze blijven van binnen aanwezig en als ze niet de aandacht krijgen die ze nodig hebben, slokken ze onze energie op. Uiteindelijk komen onze emoties toch weer in onprettige vormen naar boven, zoals: nervositeit, angst, onrust, irritatie, uitstelgedrag, slapeloosheid, maag- en darmproblemen, knarsetanden, relatieproblemen, lage eigenwaarde, piekeren, rusteloosheid, depressie, gebrek aan motivatie, chronische vermoeidheid, hoge bloeddruk, hoofdpijn, driftbuien, seksuele problemen, leegte (Frederick, 2014, p.12).

​

Hoe de ander echt gaan zien en horen

 

Om de ander goed te zien en horen heeft Carl Rogers, een Amerikaanse psycholoog/psychotherapeut en tevens de grondlegger van de humanistische psychologie, drie grondhoudingen ontwikkeld. Empathie, echtheid en onvoorwaardelijk positieve aanvaarding. Deze grondhoudingen zijn beschreven voor professionals maar kun je goed vertalen naar jezelf als liefhebbende naaste.
Ook in mijn werk in Instituut Verbeeten zie ik wat de positieve effecten zijn van de grondhoudingen. Als psychosociaal therapeut in opleiding kan ik hierin het goede voorbeeld geven aan mijn cliënten en hun naasten.

​

Empathie

Het vraagt van de therapeut een actieve houding, gericht op het begrijpen van de innerlijke wereld van de cliënt (Baljon, Pool & Takens, 2018, p.14).
Als een cliënt bij mij plaatsneemt is het van belang om goed op hem of haar af te stemmen. Als therapeut probeer ik in de huid van mijn cliënt te kruipen, ik probeer om echt te begrijpen waar de angst zit, wat hen bezighoudt, ik stel me helemaal open voor zijn of haar verhaal. Om dit goed te kunnen doen is het belangrijk dat ik mezelf leegmaak, om de ander echt te kunnen ontvangen. De cliënt krijgt de volle aandacht. Ik doe dit door veel open vragen te stellen vaak in de hoe vorm, oprecht en onbevooroordeeld te luisteren en te bevestigen door te hummen en knikken. Op zulke momenten merk ik dat mijn omgeving vervaagt en de cliënt tegenover mij de enige is die ik scherp zie, vaak blijk ik dan ook gespiegeld aan mijn cliënt te zitten en hebben we dezelfde lichaamshouding.

Hoe is het om die persoon te zijn met diens achtergrond, opvoeding en leven. Wat betekent het dan om zo’n heftige gebeurtenis mee te maken?

​

Echtheid en presentie.

Als cliënten zich uitlaten over de waarde van hun psychotherapie, spreken ze veel vaker over relatiekenmerken dan over gebruikte technieken. Het is voor hen het belangrijkste dat ze zich echt gehoord en begrepen voelen en dat de therapeut aansluit bij wat ze nodig hebben. Hierbij is het van belang dat de therapeut echt is (authentiek) en dat diens opstelling als oprecht wordt ervaren. De persoon van de therapeut is een belangrijk instrument (Baljon, Pool & Takens, 2018, p.16).

Als je als therapeut echt bent, zorgt dat ervoor dat de cliënt zich gehoord en begrepen voelt. Ik geef op sommige momenten terug dat zijn of haar verhaal mij raakt, wat het met mijn binnenwereld doet. Het feit dat het met mij wat doet, maakt dat het voor mijn cliënt dat gevoel er ook mag zijn. Als de therapeut het al voelt dan is het helemaal niet raar dat ik me zo ook voel!

Ik voel en leef mee zonder mezelf te verliezen.

​

Aanvaarding en respect

Enerzijds stelt de therapeut zich vanuit de echtheid open voor zijn eigen primaire reacties op elke uiting van de cliënt, zoals nieuwsgierigheid, blijdschap, irritatie of afkeer. Anderzijds betekent aanvaarding dat de therapeut de eigen reacties tussen haakjes zet om ruimte te maken voor de aanvaarding van de beleving van de cliënt (Baljon, Pool & Takens, 2018, p.18).

Ik laat verbaal en non-verbaal aan de client zien dat ik naast hem of haar sta, soms ga ik op zo’n moment ook weleens letterlijk naast iemand zitten. Ik ben warm en betrokken, straal rust en vertrouwen uit en geef de boodschap mee dat alles hier verteld kan worden, dat er hier ruimte is om stil te staan bij zijn of haar emoties, ik ben als het ware hun veilige container.

Deze onvoorwaardelijke houding zorgt ervoor dat iemand ervaart dat hij of zij volledig gezien wordt en zichzelf kan laten zien. Het zorgt voor een veilige en stimulerende relatie.

​

Mijn doel als therapeut is om mijn cliënt een veilige omgeving te bieden waarin hij of zij alle ruimte krijgt om in alle rust te kunnen praten over alle gedachtes die hij of zij heeft en te reflecteren op alle levensvragen die er spelen.